جاذبه های گردشگری گلوگاه
جاذبه های گردشگری گلوگاه | روستای قلعه پایان در شمال ایران واقع شده و مربوط به اواخر دوره ساسانیان و سده‌های اولیه دوران اسلامی است. این روستا در شهرستان گلوگاه، بخش کلباد و دهستان کلباد قرار دارد و در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۸۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.
شهرستان گلوکاه
شهرستان گلوگاه یکی از شهرستان‌های استان مازندران در ایران است. مرکز این شهرستان، شهر گلوگاه می‌باشد. این شهرستان شرقی‌ترین نقطه مازندران است و از شمال به خلیج گرگان، از جنوب به رشته کوه‌های البرز، از شرق به استان گلستان، از جنوب به استان سمنان، و از غرب به شهرستان بهشهر محدود می‌شود.
شهرستان گلوگاه در استان مازندران واقع شده و دارای ویژگی‌های جغرافیایی خاصی است. این شهرستان شامل مناطق طبیعی زیبایی نظیر جنگل‌ها، کوه‌ها و سواحل است. گلوگاه به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش، از آب و هوای معتدل و مرطوب برخوردار است.
شهر گلوگاه، مرکز این شهرستان، از لحاظ اقتصادی به کشاورزی و ماهیگیری وابسته است. محصولات کشاورزی نظیر برنج، مرکبات و دیگر محصولات زراعی در این منطقه کشت می‌شود. همچنین، دسترسی به خلیج گرگان امکاناتی برای فعالیت‌های ماهیگیری و گردشگری فراهم کرده است.
از منظر تاریخی، این شهرستان دارای جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی نیز هست که می‌تواند مورد توجه گردشگران قرار بگیرد. همچنین، همجواری با استان‌های گلستان و سمنان باعث تنوع فرهنگی و اجتماعی در منطقه شده است.
به‌طور کلی، گلوگاه به عنوان یکی از شهرستان‌های مهم مازندران، ترکیبی از طبیعت زیبا، فرهنگ غنی و اقتصاد متنوع را به نمایش می‌گذارد.
پیشینه گلوگاه
گلوگاه در منطقه‌ای که در دوران اسلامی به کبود جامه یا نامیه شناخته می‌شد، جانشین شهر تاریخی نامیه است. این شهر در قرن اول هجری، بزرگ‌ترین شهر بعد از تمیشه بود و پس از حمله مغول ویران شد. آثار باستانی نشان‌دهنده قدمت این محل به ۱۲۵۴ سال پیش می‌رسد. وجود جرکلباد در ۲ کیلومتری شرق گلوگاه اهمیت تاریخی آن را تأیید می‌کند.
اقوام بومی این منطقه از طبری‌تبارها هستند و ریشه‌های آن‌ها به قوم تپور برمی‌گردد. تپورها در دوران باستان از قبایل جنگجوی ایرانی در شمال ایران بودند. در نبردهای تاریخی، اقوام طبری نقش مؤثری در شکست دشمنان داشتند و در دوران‌های مختلف با قاجار و زندیه نیز مواجه بودند.
در زمان قاجار، آقامحمّدخان به منظور سرکوب ترکمان‌ها، ایل عمرانلو را به گلوگاه آورد. این ایل در دفاع از سرحدات و جنگ‌های محلی نقش مهمی ایفا کرد و سرزمین‌های این منطقه به آنان تعلق یافت.
با ایجاد راه‌آهن سراسری در زمان پهلوی، گلوگاه به نقطه ارتباطی مهمی میان شمال و تهران تبدیل شد و موقعیت استراتژیک ویژه‌ای پیدا کرد.
موقعیت گلوگاه
گلوگاه در جنوب شرقی دریای مازندران و شمال رشته کوه البرز (جهان مورا) واقع شده است. این شهر در مختصات جغرافیایی ۵۳ درجه و ۴۸ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی قرار دارد. مساحت گلوگاه حدود ۶۵ کیلومتر مربع است که شامل اراضی زراعی، جنگل، مرتع و بایر می‌شود.
فاصله این شهر تا دریا پنج کیلومتر است و ارتفاع آن از سطح دریا ۴۰ متر و از سطح دریای خزر ۶۷ متر است. گلوگاه جانشین شهر تاریخی نامیه است که در قرن اول هجری پس از تمیشه بزرگ‌ترین شهر در این منطقه بود.
در نزدیکی گلوگاه، تپه تاریخی گراودین، خندق کلباد و بقایای جاده شاه عباسی قرار دارد. این مسیر به جنگل‌های زیبا، چشمه‌ها و آبشارها منتهی می‌شود و از نظر تاریخی و باستان‌شناسی بسیار اهمیت دارد.
مکان‌های دیدنی گلوگاه
جر کلباد: خندقی تاریخی از لب دریا تا پای کوه که برای جلوگیری از حمله مغول‌ها و ترکمن‌ها به مازندران ساخته شده است. این خندق با یک دروازه در جاده شاهی توسط ایل عمرانلو تأسیس شده و هدف آن حفاظت از مرکز طبرستان و ساری در گلوگاه بوده است.
گورستان سفید چاه: این قبرستان قدیمی با حدود ۱۲۰۰ سال قدمت در روستای سفید چاه، ۴۵ کیلومتری گلوگاه به دامغان واقع شده است.
جاده گلوگاه به دامغان: جاده‌ای بسیار زیبا که از کنار رودخانه، کوه و جنگل عبور می‌کند و به چشمه علی دامغان می‌رسد. این جاده ارزش دیدن دارد.
دریاچه آرام گلوگاه: ساحل زیبای گلوگاه که محل اتراق پرندگان مهاجر است و برای ماهیگیری مناسب می‌باشد. این ساحل بی‌موج و مناسب برای پیاده‌روی است.
آبشار سی ان بی: آبشاری در روستاهای هزار جریب که دسترسی به آن نیاز به وسیله نقلیه آفرود دارد.
پارک جنگلی توسکا: پارکی با درختان بلند توسکا و امکاناتی مانند آلاچیق، سرویس بهداشتی و فروشگاه در چهل کیلومتری گلوگاه.
میوه‌های مرغوب: گلوگاه به خاطر تولید بهترین و مرغوب‌ترین انجیر در ایران مشهور است و در تیرماه بسیاری از افراد برای خرید میوه‌های مختلف مانند خرمالو، هلو، آلو، پرتغال، گلابی و انار به این شهر مراجعه می‌کنند.
سوغات اکبر جوجه: این غذا یکی از محبوب‌ترین سوغات گلوگاه محسوب می‌شود.
میوه‌های عمده گلوگاه
این شهرستان به ویژه در فصل‌های بهار و تابستان میزبان گردشگران فراوانی می‌شود که برای لذت بردن از مناظر طبیعی و خرید میوه‌های تازه به آنجا سفر می‌کنند.
خرمالو: این میوه با طعم شیرین و گوشت نرم، یکی از محصولات اصلی این منطقه است. خرمالو در فصل پاییز برداشت می‌شود و محبوبیت زیادی در بازارهای محلی دارد.
هلو و آلو: گلوگاه به خاطر تولید هلو و آلوهای باکیفیت شهرت دارد. این میوه‌ها به عنوان خوراکی‌های تازه و همچنین برای تهیه مربا و شربت استفاده می‌شوند.
پرتغال: پرتقال گلوگاه به خاطر طعم شیرین و آبدار بودنش بسیار محبوب است و در فصول سرد سال به بازار عرضه می‌شود.
تامسون (چای ایرانی): این نوع چای به خاطر طعم بی‌نظیرش در میان مردم محلی و گردشگران جایگاه ویژه‌ای دارد.
گلابی: گلابی گلوگاه معمولا در فصل تابستان برداشت می‌شود و به خاطر شیرینی و عطر خاصش شناخته می‌شود.
نارنگی و زیتون: نارنگی تازه و زیتون‌های محلی از دیگر میوه‌های عمده این منطقه هستند که علاوه بر استفاده در غذاها، به صورت خام نیز مصرف می‌شوند.
انار: انار گلوگاه به خاطر دانه‌های درشت و طعم شیرین و ترش‌اش معروف است و در فصل برداشت به بازار عرضه می‌شود.
سوغات و غذاهای معروف
اکبر جوجه: این غذای خوشمزه از برنج و مرغ تهیه می‌شود و به ویژه در گلوگاه معروف است. این غذا به خاطر طعم خاصش و روش پخت ویژه‌ای که دارد، مورد توجه بسیاری از گردشگران و ساکنان محلی قرار گرفته است.
این ویژگی‌ها به گلوگاه تبدیل به یک مقصد محبوب برای گردشگران کرده است و هر ساله افراد زیادی برای تجربه زیبایی‌های طبیعی و فرهنگی این شهرستان به آن سفر می‌کنند.
روستای قلعه پایان نیز در موقعیتی بین بهشهر و گلوگاه واقع شده است.
روستای قلعه پایان
روستای قلعه پایان یکی از روستاهای شمال ایران است که مربوط به اواخر دوره ساسانیان و سده‌های اولیه اسلامی می‌باشد. این روستا در شهرستان گلوگاه، بخش کلباد و دهستان کلباد واقع شده و در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران با شماره ثبت ۲۰۲۸۱ ثبت شده است. قلعه پایان در نزدیکی منطقه میانکاله قرار دارد و از سمت شمال به آن می‌رسد.
موقعیت جغرافیایی قلعه پایان
روستای قلعه پایان به دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخی‌اش، دارای جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی متعددی است. این روستا محیطی آرام و زیبا دارد که توجه گردشگران و پژوهشگران تاریخ و فرهنگ را به خود جلب کرده است. بافت سنتی و معماری محلی این منطقه نشان‌دهنده‌ي سبک زندگی و فرهنگ مردم آن زمان است.
به طور کلی، قلعه پایان نه تنها از بُعد تاریخی مهم است، بلکه به عنوان یکی از نقاط زیبای شمال ایران می‌تواند برای علاقه‌مندان به تاریخ و گردشگری جذاب باشد.